Gerçekte rastlantı var mı?
Kimi zaman bir çoğumuzun aklına gelen soru; raslantı gibi görünen durumlar gerçektende bir düzen içermiyor mu? Bir süre önce gördüğüm aşağıda bulabileceğiniz Youtube videosu sonrasında konuyu tekrar düşünmeye başlamıştım. Videoda anlatan kişi, önce bir büyük karton üzerinde belirlerdiği 3 noktadan oluşan üçgen çiziyor. Sonrasında üçgen içerisinde rastgele bir nokta belirliyor. Akabinde zar atarak süreci başlatıyor. Zar 1 yada 2 gelirse A noktası, 3 yada 4 gelirse B noktası 5 yada 6 gelirse C noktası ile ilk belirlediği noktanın tam orta noktasına bir nokta daha koyuyor. Tekrar zar atıp gelen sayıya göre belirlediği köşe ile son koyduğu noktanın tam ortasına bir nokta daha koyuyor. Bu şekilde devam ediyor. Zar ile bunu bir süre yaptıktan sonra bir program yazıp süreci hızlandırıyor başlangıçta kaotik görünen şekil deneme sayısı arttıkça anlamlı hale gelmeye başlıyor ve o ünlü fraktal şeklini Sierpinski triangle elde ediyor.
Bununla da yetinmeyip farklı şekiller ile de aynı deneyi gerçekleştirip benzer fraktallar elde edince bir çok insan gibi önce vay canına dedikten sonra oturup bunu test etmek istedim.
İlk olarak standart python random fonksiyonlarını kullanarak aşağıdaki sonucu elde ettim. Bu şekilde varılan sonucu bir kere daha teyit etmiş oldum.
Sonuç şaşırtıcı ama gerçekti. Rastgele gibi görünen bir durum sonunda hiçte rastgele olmayan bir sonuç elde ediliyor. Fakat yine de şüphe etmeye devam ettim. Burada kullanılmış olduğum random() ve randint() fonksiyonları her ne kadar oldukça kullanışlı olsalarda (Pseudo Random Number) gerçek raslantısal sayı üretmiyorlar. Bunun ne önemi var diye düşünüyorsanız. Konuyla ilgili olarak bu sayfaya bakmanızı öneririm. https://boallen.com/random-numbers.html
Bu sayfadaki resim karşılaştıramasından sonra hala önemsiz olduğunu düşünmediğinizi varsayıyorum. Random üretilmiş gibi olan sayıların (Pseudo) arkasında bir matematiksel denklem olduğu için üretilen sayılardan doğan resim ile gerçek rastgele sayılardan oluşan resim arasında gözle görülür bir fark var.
Peki gerçek rastlantısal (True Random Number) sayı nasıl üretilebilir?
Bunun için doğada bulunan durumlardaki değişimleri okumak en doğru yaklaşım. Konuyla ilgili olarak atmosferik gürültüden sayı üreten https://www.random.org/ yada kuantum dalgalanmalarından rastgele sayı üreten http://qrng.anu.edu.au/ yararlanılabilir. Ben “sanırım fizikçi olmamın da etkisiyle :)” kuantum dalgalanmalarından gerçek rastgele sayı üreten servisi seçtim. Akabinde yukarıdaki uygulamayı bu servisten aldığım gerçek rastgele sayılarla çalışacak şekilde tekrar yazdım.
Sonuç sizin de görebileceğiniz gibi değişmedi. Yani gerçekte tamamen rastgele ilerleyen bir süreç gayet düzenli bir şekil oluşturuyor. Bu sonuç bir kez daha bize rastlantısal gelen durumların kendi içerisinde bir matematiği olabileceği sonucuna götürüyor zihnimi. Yada tesadüf diye bir şeyin gerçekte olup olmadığına…
Kaynaklar:
